Sam biển – Báu vật đại dương 450 triệu năm đang bị... “ăn sạch” vì nhầm thành đặc sản

Ở biển nước ta có một loài hải sản đặc biệt đang bị người dân "ăn cho ngon" một cách phí phạm. Sam biển (Horseshoe crab) loài hải sản kỳ lạ mà có thể bạn chưa biết hết giá trị của nó.

Hồng Anh
Hồng Anh 28/05
Theo dõi

Sam biển – “hóa thạch sống” quý giá của đại dương

Thuộc họ Limulidae, Sam là một trong những sinh vật cổ đại còn sống sót đến ngày nay, với lịch sử tiến hóa kéo dài hơn 450 triệu năm – tức là trước cả thời khủng long. Dù nhìn giống cua, chúng thực chất thuộc lớp giáp cổ trong ngành chân khớp. Sam thường sinh sống ở vùng nước nông, cửa sông, nơi có đáy bùn pha cát, ở độ sâu từ 4–10m.

sam-bien-bau-vat-dai-duong-dang-dung-truoc-nguy-co-tuyet-chung-2-1543

Cơ thể Sam có sáu đôi chân gắn ở phần đầu, một chiếc đuôi nhọn như kiếm và lớp giáp cứng bảo vệ toàn thân. Mỗi lần sinh sản, Sam cái đẻ từ 200–1.000 trứng, trứng sẽ nở sau khoảng 6 tuần, và trải qua 16 lần lột xác trước khi trưởng thành. Chúng chủ yếu ăn tôm, cua và các loài giáp xác nhỏ.

Sam biển – “vàng xanh” của y học

Tuy nhiên, giá trị thật sự của Sam không chỉ nằm ở vai trò là một loại hải sản ngon, mà là ở… máu của chúng. Mỗi năm có hơn 600.000 con Sam được khai thác trong mùa sinh sản, đóng góp khoảng 30% lượng máu cho các phòng thí nghiệm chuyên dụng ở Mỹ và châu Á. Một gallon máu Sam có giá lên tới hơn 60.000 USD, đẩy ngành công nghiệp này đạt trị giá khoảng 50 triệu USD mỗi năm.

sam-bien-bau-vat-dai-duong-dang-dung-truoc-nguy-co-tuyet-chung-1-1543

Không giống máu người (màu đỏ do chứa sắt), máu Sam có màu xanh dương nhạt vì chứa nguyên tố đồng. Nhưng quan trọng hơn cả, trong máu Sam có một hợp chất cực kỳ nhạy gọi là Limulus Amebocyte Lysate (LAL). Chỉ với việc nhỏ một vài giọt LAL vào thiết bị y tế hay Vaccine, hợp chất này sẽ ngay lập tức phủ lên bất kỳ vi khuẩn Gram âm nào mà nó phát hiện bằng một cái kén dạng dẻo, đây cũng chính là dấu hiệu cảnh báo cho chúng ta biết sự hiện diện của vi khuẩn trong các vật tư y tế, thứ có thể cướp đi mạng sống của người bệnh. Chất LAL nhạy đến mức có thể cô lập mối đe dọa nhỏ như một hạt cát trong một bể bơi lớn.

sam-bien-bau-vat-dai-duong-dang-dung-truoc-nguy-co-tuyet-chung-3-1543

Từ năm 1970, FDA Mỹ đã quy định rằng tất cả vaccine, thuốc tiêm và dụng cụ y tế tiếp xúc với cơ thể người đều phải được kiểm tra bằng LAL. Mỗi ngày, máu Sam gián tiếp cứu sống hàng nghìn người.

Hiện tại, phòng thí nghiệm Charles River đang phát triển công nghệ dựa trên LAL có thể sử dụng ngoài phòng thí nghiệm, thậm chí trên Trạm vũ trụ để giám sát vi khuẩn, phục vụ khám phá không gian và nghiên cứu sự sống ngoài Trái đất. Tại Nhật Bản, các nhà khoa học còn đang thử nghiệm sử dụng LAL trong chẩn đoán nấm, virus, thậm chí ung thư.

Sam biển đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng vì khai thác quá đà

Việc lệ thuộc vào máu Sam cũng đi kèm cái giá đáng báo động. Dù người ta chỉ lấy khoảng 30% lượng máu mỗi con rồi thả lại biển, nhưng tỷ lệ chết sau khai thác lên tới 10–30%, và chưa ai dám chắc những cá thể còn sống sẽ hồi phục hoàn toàn. Dân số Sam biển đang giảm nhanh, và nếu không có biện pháp bảo tồn nghiêm túc, trong vòng 40 năm nữa, số lượng Sam có thể giảm tới 70%.

sam-bien-bau-vat-dai-duong-dang-dung-truoc-nguy-co-tuyet-chung-3-1543

Và điều đáng sợ nhất không chỉ là giá máu Sam ngày càng leo thang, mà là nếu một ngày Sam tuyệt chủng, nhân loại sẽ mất đi phương pháp phát hiện vi khuẩn nhanh và hiệu quả nhất từng tồn tại. Trong khi các công nghệ thay thế như chip cảm biến hay tinh thể lỏng đang được nghiên cứu, chưa có giải pháp nào đạt độ chính xác và tin cậy như LAL.

Ngoài khai thác trên phương diện y học, sam biển còn bị đánh bắt nhầm hoặc cố ý để làm món ăn, dùng làm mồi câu khiến quần thể sam biển giảm mạnh tại nhiều khu vực, đặc biệt là châu Á, trong đó có Việt Nam.

sam-bien-bau-vat-dai-duong-dang-dung-truoc-nguy-co-tuyet-chung-4-1544

Ở nước ta, sam biển có nhiều ở Quảng Ninh, Hải Phòng, Khánh Hóa, Bình Thuận,...  Hiện nay, sam biển đang được khai thác nhiều để chế biến thành các món ăn như chân sam xào chua ngọt, gỏi sam, sam xào sả ớt, trứng sam chiên giòn, sụn sam nướng, sam bao bột rán, sam xào miến… Tùy vào từng thời điểm giá thành của sam biển có thể dao động từ 500.000 - 1.000.000 đồng.

Ở thời điểm hiện tại, nhiều hoạt động bảo tồn loài sinh vật này đã được tiến hành để giúp chúng tiếp tục tồn tại. Năm 2016, Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế đã đưa loài sam vào sách đỏ để bảo tồn. Đây là bước đi được coi là có ý nghĩa nhằm bảo vệ loài sinh vật này. 

Tổng hợp

Xem thêm: Món ăn thuần Việt xuất hiện trong thực đơn ăn trưa của Tổng thống Pháp: Bún riêu, rau muống xào tỏi “ghi điểm” tuyệt đối!

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Tin liên quan

Không đơn thuần là một loại gia vị, chí chương trở thành biểu tượng gắn liền với bánh mì que, bánh đa cu, bún cá cay... và cả tinh thần ăn cay của người Hải Phòng.

Chí chương - 'linh hồn' của ẩm thực Hải Phòng
0 Bình luận

Nha Trang không chỉ có biển xanh, cát trắng, nắng vàng mà còn có cả những món ăn hút hồn du khách. Nhưng đáng nói, ẩm thực ở đây rẻ đến không tưởng. 

Vì sao ẩm thực Nha Trang lại rẻ đến vậy: Bánh bèo 15k/khay 10 chiếc, bánh xèo 8k/chiếc 'ú ụ' hải sản
0 Bình luận

MICHELIN đã khéo léo "lái" thương hiệu của mình vượt khỏi ngành công nghiệp ô tô để bước vào trái tim giới sành ăn toàn cầu, với biểu tượng đáng thèm khát: Ngôi sao MICHELIN. 

MICHELIN – Vì sao một thương hiệu lốp xe lại sở hữu 'quyền trượng' thẩm định ẩm thực thế giới?
0 Bình luận


Bài mới

TasteAtlas công bố top 26 món ăn vặt ngon nhất Việt Nam

Chả giò, chạo tôm, bánh xèo là 3 trong số nhiều món ăn vặt của Việt Nam được "bản đồ ẩm thức" TasteAtlas nhắc đến trong danh sách 26 món ăn vặt ngon nhất Việt Nam. 

Mai Anh Nguyễn
Mai Anh Nguyễn 3 ngày trước
12 'tọa độ' ăn uống nhất định không được bỏ qua khi tới Nha Trang

Nha Trang không chỉ sở hữu biển đảo xinh đẹp mà còn là "thiên đường" ẩm thực. Đã đến Nha Trang thì đừng quên đến các "tọa độ" ăn uống này để thưởng thức món ngon nhé!

Mai Anh Nguyễn
Mai Anh Nguyễn 4 ngày trước
Về Cao Bằng thưởng thức thạch mác púp - món quà quê được làm từ thứ quả xưa kia chỉ mọc dại ven đường

Ghé thăm Cao Bằng, ngoài những thắng cảnh hùng vỹ như thác Bản Giốc, núi Mắt Thần... du khách còn có cơ hội thưởng thức món ăn dân dã - thạch mác púp. Thức quà quê này được làm từ loại quả xưa chỉ mọc dại ven đường, nay đã trở thành đặc sản níu chân kẻ lữ hành.

Mai Anh Nguyễn
Mai Anh Nguyễn 4 ngày trước
Food tour “ăn sập” chợ Vĩnh Hải Nha Trang

Chợ Vĩnh Hải là thiên đường ẩm thực bình dân hấp dẫn bậc nhất xứ biển Khánh Hòa. Đồ ăn ở đây có đủ vị miền biển, giá lại siêu "hạt dẻ".

Quynh Anh
Quynh Anh 5 ngày trước
16 món ngon không thể bỏ qua khi đi du lịch Nha Trang

Nếu bạn đang lên kế hoạch "ăn sập Nha Trang" trong chuyến đi lần này thì đừng bỏ qua 16 món ăn siêu ngon dưới đây nhé.

Quynh Anh
Quynh Anh 6 ngày trước
Những điều ít biết về món ăn 400 năm tuổi mang đậm tình quê xứ Quảng

Mì Quảng không chỉ là món ăn trứ danh của vùng đất Quảng Nam mà còn là biểu tượng văn hóa ẩm thực đậm đà bản sắc miền Trung. 

Quynh Anh
Quynh Anh 7 ngày trước
Ốc móng tay quỷ - sứ giả từ đại dương sâu thẳm: Khó bắt - giá đắt, chỉ duy nhất một vùng biển ở Việt Nam có

Ở châu Âu, ốc móng tay quỷ được xếp vào hàng tinh hoa ẩm thực. Nhưng ở một vùng biển của Việt Nam, loại hải sản này gần như không có giá thị trường cụ thể, bởi... chẳng mấy ai bán.

Cocktail ốc luộc, bột lọc heo quay ở Huế: Từ đặc sản biến hóa thành đồ uống đầy phá cách

Một quán bar mang phong cách "hidden" ở Huế đang thu hút du khách bởi đồ uống độc lạ đầy phá cách. Đó là bột lọc, gánh ốc trong cocktail.

Ghé Nha Trang nhất định phải thứ 4 món này

Không chỉ là thiên đường du lịch biển, Nha Trang còn hút khách bởi nền ẩm thực phong phú với những món ăn bình dân, đậm đà vị biển. Nếu đã một lần đến Nha Trang, bạn nhất định phải thứ 4 món: Bánh căn, bánh canh hẹ, bún cá và mì Quảng Nha Trang. 

Chạy dọc Quảng Ngãi ngắm biển, thưởng thức những món đặc sản độc đáo

Hãy bắt đầu hành trình từ đảo Lý Sơn, dừng chân ở biển Mỹ Khê, khép lại chuyến đi ở Sa Huỳnh. Để thấy mỗi nơi ta đến là một mảnh ghép hoàn hảo cho chuyến du lịch Quảng Ngãi hè 2025. 

Về Quảng Trị thưởng thức món đặc sản được chế biến tư loài cây hoang dại mọc trên đồi cát

Từ loài cây mọc dại rất nhiều trên đồi cát, người dân Quảng Bình (nay là Quảng Trị) đã kết hợp cùng cá đuối để tạo nên món canh chua cá đuối xương rồng vừa ngon miệng và độc đáo...

Việt Nam có 22 đại diện lọt vào danh sách '97 món sợi ngon nhất thế giới'

Phở bò, phở gà, phở hải sản, phở chua... là 4 trong số 22 món sợi của ẩm thực Việt Nam được chuyên trang nổi tiếng Taste Atlas đưa vào danh sách "97 món sợi ngon nhất thế giới".

Không phải 'cơm gà bà Buội', đây mới là quán ăn khiến Tiktoker Tina Thảo Thi hết lời khen ngợi

Tiktoker Tina Thảo Thi - một trong những nhân vật thường xuyên "review" đã phải trầm trồ khen ngợi hàng cơm gà này, đặc biệt làm khi anh nếm thử nước sốt "thần thánh" ăn kèm cơm.

Gợi ý 6 quán bún bò lâu đời nên thử khi đến Huế du lịch

Dưới đây là 6 quán bún bò chuẩn vị Huế được mở trên 30 năm, có lượng khách đông, gần trung tâm TP Huế và được du khách thập phương thường xuyên ghé đến. 

Mục sở thị quán cà phê 'khách ngừng thương chủ quán ngừng thở' ở Cà Mau

Quán cafe Mộc của vợ chồng anh Dương bỗng trở nên "hot" nhờ những câu đùa hài hước được ghi trên bảng và luôn thay đổi mỗi ngày. Khách đến thưởng thức đồ uống phải gật gù nhận xét "mặn hơn muối biển".

Vì sao bún bò Huế được công nhận là di sản quốc gia?

TP Huế có thêm 2 di sản phi vật thể quốc gia là Di sản "Tri thức dân gian về Bún bò Huế" và Lễ hội mừng lúa mới của đồng bào Cờ Tu. Trong đó, bún bò Huế thực sự là "điểm chạm cảm xúc" văn hóa ẩm thực đặc biệt và tinh thế của vùng đất cố đô.

Đề xuất