Sam biển – Báu vật đại dương 450 triệu năm đang bị... “ăn sạch” vì nhầm thành đặc sản

Ở biển nước ta có một loài hải sản đặc biệt đang bị người dân "ăn cho ngon" một cách phí phạm. Sam biển (Horseshoe crab) loài hải sản kỳ lạ mà có thể bạn chưa biết hết giá trị của nó.

Hồng Anh
Hồng Anh 28/05
Theo dõi

Sam biển – “hóa thạch sống” quý giá của đại dương

Thuộc họ Limulidae, Sam là một trong những sinh vật cổ đại còn sống sót đến ngày nay, với lịch sử tiến hóa kéo dài hơn 450 triệu năm – tức là trước cả thời khủng long. Dù nhìn giống cua, chúng thực chất thuộc lớp giáp cổ trong ngành chân khớp. Sam thường sinh sống ở vùng nước nông, cửa sông, nơi có đáy bùn pha cát, ở độ sâu từ 4–10m.

sam-bien-bau-vat-dai-duong-dang-dung-truoc-nguy-co-tuyet-chung-2-1543

Cơ thể Sam có sáu đôi chân gắn ở phần đầu, một chiếc đuôi nhọn như kiếm và lớp giáp cứng bảo vệ toàn thân. Mỗi lần sinh sản, Sam cái đẻ từ 200–1.000 trứng, trứng sẽ nở sau khoảng 6 tuần, và trải qua 16 lần lột xác trước khi trưởng thành. Chúng chủ yếu ăn tôm, cua và các loài giáp xác nhỏ.

Sam biển – “vàng xanh” của y học

Tuy nhiên, giá trị thật sự của Sam không chỉ nằm ở vai trò là một loại hải sản ngon, mà là ở… máu của chúng. Mỗi năm có hơn 600.000 con Sam được khai thác trong mùa sinh sản, đóng góp khoảng 30% lượng máu cho các phòng thí nghiệm chuyên dụng ở Mỹ và châu Á. Một gallon máu Sam có giá lên tới hơn 60.000 USD, đẩy ngành công nghiệp này đạt trị giá khoảng 50 triệu USD mỗi năm.

sam-bien-bau-vat-dai-duong-dang-dung-truoc-nguy-co-tuyet-chung-1-1543

Không giống máu người (màu đỏ do chứa sắt), máu Sam có màu xanh dương nhạt vì chứa nguyên tố đồng. Nhưng quan trọng hơn cả, trong máu Sam có một hợp chất cực kỳ nhạy gọi là Limulus Amebocyte Lysate (LAL). Chỉ với việc nhỏ một vài giọt LAL vào thiết bị y tế hay Vaccine, hợp chất này sẽ ngay lập tức phủ lên bất kỳ vi khuẩn Gram âm nào mà nó phát hiện bằng một cái kén dạng dẻo, đây cũng chính là dấu hiệu cảnh báo cho chúng ta biết sự hiện diện của vi khuẩn trong các vật tư y tế, thứ có thể cướp đi mạng sống của người bệnh. Chất LAL nhạy đến mức có thể cô lập mối đe dọa nhỏ như một hạt cát trong một bể bơi lớn.

sam-bien-bau-vat-dai-duong-dang-dung-truoc-nguy-co-tuyet-chung-3-1543

Từ năm 1970, FDA Mỹ đã quy định rằng tất cả vaccine, thuốc tiêm và dụng cụ y tế tiếp xúc với cơ thể người đều phải được kiểm tra bằng LAL. Mỗi ngày, máu Sam gián tiếp cứu sống hàng nghìn người.

Hiện tại, phòng thí nghiệm Charles River đang phát triển công nghệ dựa trên LAL có thể sử dụng ngoài phòng thí nghiệm, thậm chí trên Trạm vũ trụ để giám sát vi khuẩn, phục vụ khám phá không gian và nghiên cứu sự sống ngoài Trái đất. Tại Nhật Bản, các nhà khoa học còn đang thử nghiệm sử dụng LAL trong chẩn đoán nấm, virus, thậm chí ung thư.

Sam biển đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng vì khai thác quá đà

Việc lệ thuộc vào máu Sam cũng đi kèm cái giá đáng báo động. Dù người ta chỉ lấy khoảng 30% lượng máu mỗi con rồi thả lại biển, nhưng tỷ lệ chết sau khai thác lên tới 10–30%, và chưa ai dám chắc những cá thể còn sống sẽ hồi phục hoàn toàn. Dân số Sam biển đang giảm nhanh, và nếu không có biện pháp bảo tồn nghiêm túc, trong vòng 40 năm nữa, số lượng Sam có thể giảm tới 70%.

sam-bien-bau-vat-dai-duong-dang-dung-truoc-nguy-co-tuyet-chung-3-1543

Và điều đáng sợ nhất không chỉ là giá máu Sam ngày càng leo thang, mà là nếu một ngày Sam tuyệt chủng, nhân loại sẽ mất đi phương pháp phát hiện vi khuẩn nhanh và hiệu quả nhất từng tồn tại. Trong khi các công nghệ thay thế như chip cảm biến hay tinh thể lỏng đang được nghiên cứu, chưa có giải pháp nào đạt độ chính xác và tin cậy như LAL.

Ngoài khai thác trên phương diện y học, sam biển còn bị đánh bắt nhầm hoặc cố ý để làm món ăn, dùng làm mồi câu khiến quần thể sam biển giảm mạnh tại nhiều khu vực, đặc biệt là châu Á, trong đó có Việt Nam.

sam-bien-bau-vat-dai-duong-dang-dung-truoc-nguy-co-tuyet-chung-4-1544

Ở nước ta, sam biển có nhiều ở Quảng Ninh, Hải Phòng, Khánh Hóa, Bình Thuận,...  Hiện nay, sam biển đang được khai thác nhiều để chế biến thành các món ăn như chân sam xào chua ngọt, gỏi sam, sam xào sả ớt, trứng sam chiên giòn, sụn sam nướng, sam bao bột rán, sam xào miến… Tùy vào từng thời điểm giá thành của sam biển có thể dao động từ 500.000 - 1.000.000 đồng.

Ở thời điểm hiện tại, nhiều hoạt động bảo tồn loài sinh vật này đã được tiến hành để giúp chúng tiếp tục tồn tại. Năm 2016, Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế đã đưa loài sam vào sách đỏ để bảo tồn. Đây là bước đi được coi là có ý nghĩa nhằm bảo vệ loài sinh vật này. 

Tổng hợp

Xem thêm: Món ăn thuần Việt xuất hiện trong thực đơn ăn trưa của Tổng thống Pháp: Bún riêu, rau muống xào tỏi “ghi điểm” tuyệt đối!

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Tin liên quan

Không đơn thuần là một loại gia vị, chí chương trở thành biểu tượng gắn liền với bánh mì que, bánh đa cu, bún cá cay... và cả tinh thần ăn cay của người Hải Phòng.

Chí chương - 'linh hồn' của ẩm thực Hải Phòng
0 Bình luận

Nha Trang không chỉ có biển xanh, cát trắng, nắng vàng mà còn có cả những món ăn hút hồn du khách. Nhưng đáng nói, ẩm thực ở đây rẻ đến không tưởng. 

Vì sao ẩm thực Nha Trang lại rẻ đến vậy: Bánh bèo 15k/khay 10 chiếc, bánh xèo 8k/chiếc 'ú ụ' hải sản
0 Bình luận

MICHELIN đã khéo léo "lái" thương hiệu của mình vượt khỏi ngành công nghiệp ô tô để bước vào trái tim giới sành ăn toàn cầu, với biểu tượng đáng thèm khát: Ngôi sao MICHELIN. 

MICHELIN – Vì sao một thương hiệu lốp xe lại sở hữu 'quyền trượng' thẩm định ẩm thực thế giới?
0 Bình luận


Bài mới

Check list món ngon chỉ dân Nha Trang mới biết: Đảm bảo 'ngon, bổ, rẻ'

Dưới đây là checklist những món ngon "chỉ dân Nha Trang mới biết" – những đặc sản địa phương không phải lúc nào cũng có trong cẩm nang du lịch, nhưng lại khiến ai từng nếm thử đều nhớ mãi.

Mai Anh Nguyễn
Mai Anh Nguyễn 23 giờ trước
Ăn sập Phan Thiết - Phú Quý với list đồ ngon 'nhức néc'

Không chỉ có biển xanh cát trắng và nắng vàng, Phan Thiết - Phú Quý còn là "thiên đường ẩm thực" với những món dẫn dã, giá "hạt dẻ" nhưng ăn là "nghiện". 

Quynh Anh
Quynh Anh 4 ngày trước
CNN chọn bánh mì Việt Nam vào danh sách 25 loại sandwich ngon nhất thế giới

Chuyên trang Du lịch (CNN Travel) của kênh truyền hình CNN vừa đưa ra bình chọn 25 loại sandwich ngon nhất thế giới, trong đó có bánh mì Việt Nam.

Mai Anh Nguyễn
Mai Anh Nguyễn 5 ngày trước
Lamai Garden - nhà hàng đầu tiên ở Hà Nội được trao Michelin Green Star, nơi định nghĩa lại phong cách 'fine-dining'

Với trải nghiệm ẩm thực cao cấp, cân bằng giữa vẻ đẹp thiên nhiên, hương vị Việt, và cam kết phát triển bền vững, Lamai Garden đã khiến chuyên gia khó tính của Michelin xiêu lòng. Và đó là lý do, Lamai Garden nhận được Michelin Green Star.

Mai Anh Nguyễn
Mai Anh Nguyễn 5 ngày trước
Theo gợi ý từ Michelin đến thưởng thức quán miến lươn hơn 40 năm tuổi ở phố cổ Hà Nội

Quán miến lươn hơn 40 tuổi nằm giữa lòng phố cổ vừa được xướng tên trong danh sách Bib Gourmand (quán ăn ngon – giá hợp lý) của Michelin Guide. Hãy cùng khám phá xem điều gì đã khiến quán ăn này giữ được chân thực khách.

Mai Anh Nguyễn
Mai Anh Nguyễn 7 ngày trước
Khám phá quán cơm nhà 5 tuổi liên tiếp 3 lần được xướng tên trong danh sách Bib Gourmand của Michelin Guide

Nhà sáng lập Xới Cơm đã tạo nên thành công bởi sự chân thành, giản dị, biến các món cơm nhà trở nên tinh tế, đủ để chinh phục các chuyên gia ẩm thực của Michelin. 

Đặc sản lạ miệng vùng biển: Ai đến đảo này cũng hỏi 'đanh hà quăn là gì', để rồi vừa thưởng thức đã phát nghiền!

Ẩn mình giữa vịnh Bái Tử Long (thuộc huyện đảo Cô Tô), đảo Thanh Lân không chỉ là điểm đến hoang sơ xanh mát mà còn là nơi sản sinh ra đặc sản "đanh hà quăn" (hay còn gọi là "cơ trai" hoặc "đanh con hà râu").

Nem cua bể - món ăn trứ danh của ẩm thực đất cảng Hải Phòng

Nem cua bể không đơn thuần là món ăn, đó là sự giao hòa giữa biển và đất, giữa truyền thống và sự sáng tạo. Đó là cách người Hải Phòng thể hiện tinh thần trân quý ẩm thực, bản sắc vùng miền. 

Thổ địa Hạ Long mách bạn những điểm ăn ngon không hề 'chặt chém'

Mùa hè này, nếu bạn có dịp vi vu Hạ Long thì hãy lưu ngay bài viết này lại để dễ dàng tìm thấy những điểm ăn ngon không sợ bị "chặt chém".

Theo chân người bản địa ăn sập 22 món ngon nức tiếng chỉ Hội An mới có 

Không chỉ nổi danh bởi phố cổ trầm mặc, Hội An còn là thiên đường ẩm thực - nơi lưu giữa hương vị tinh túy của miền Trung. Hãy cùng theo chân người bản địa ăn sập 22 món ngon nức tiếng chỉ có ở Hội An nhé.

Vì sao Michelin Guide tiếp tục 'ngó lơ' bánh mì?

Việc bánh mì chưa được Michelin Guide vinh danh trong 3 năm liên tiếp (2023, 2024, 2025) khiến cộng đồng yêu ẩm thực hụt hẫng. Thật quá khó hiểu khi món ăn này không được lòng các kiểm định viên.

Nhà hàng CieL ở đâu và vì sao CieL được nhận sao Michelin?

Nhà hàng CieL vừa nhận một sao Michelin và được các thẩm định viên ca ngợi về phong cách ẩm thực, kỹ nghệ chế biến, không gian ẩm thực. Và ít ai biết được, nhà hàng này nhận sao Michelin chỉ sau 7 tháng mở cửa. 

Điểm danh 9 nhà hàng được Michelin trao sao

Tối 5/6, cẩm nang ẩm thực Michelin đã trao một sao Michelin cho 9 nhà hàng của Việt Nam, tăng 2 nhà hàng so với năm ngoái. 

Cù Kỳ – Đặc sản trứ danh của Quảng Ninh, du khách vượt trăm cây số về thưởng thức

Với hương vị đậm đà và cách chế biến phong phú, cù kỳ - đặc sản trứ danh của Quảng Ninh đang dần khẳng định được vị thế "tinh hoa ẩm thực biển Đông Bắc Bộ".

Bánh dừa Phú Yên - Ký ức ngọt ngào của người dân xứ Nẫu

Có những món ăn không chỉ để no mà còn để nhớ. Bánh dừa Phú Yên là một trong những hương vị như thế. Món bánh mộc mạc nhưng đậm đà tình quê, gói ghém cả ký ức tuổi thơ và sự giản dị của người dân xứ Nẫu hiền hòa. 

Vú sữa Lò Rèn - trái cây trứ danh nhất định phải thưởng thức khi đến du lịch Tiền Giang

Miền Tây Nam Bộ vốn nổi tiếng với các loại trái cây ngon ngọt, nhưng nếu phải chọn một "đại diện trứ danh" của Tiền Giang, thì chắc chắn vú sữa Lò Rèn sẽ là cái tên được nhắc đến đầu tiên. Đây không chỉ là đặc sản nổi tiếng trong nước mà còn chinh phục được cả thị trường quốc tế nhờ hương vị độc đáo và chất lượng vượt trội.

Đề xuất