Cù Kỳ – Đặc sản trứ danh của Quảng Ninh, du khách vượt trăm cây số về thưởng thức

Cù kỳ là con gì?

Quảng Ninh không chỉ được thiên nhiên ưu ái ban tặng tài nguyên khoáng sản và cảnh quan tươi đẹp, nơi đây còn sở hữu nền ẩm thực phong phú với nhiều sản vật trứ danh. Trong đó, không thể không nhắc đến con cù kỳ.

Cù kỳ còn có tên gọi khác là cua cùm hoặc cua đá, vì vỏ ngoài của nó cứng cáp. Tương truyền, cù kỳ đã cắp người thì chỉ nhả ra khi nào có một tiếng sấm vang lên. Do đó, nó còn có tên gọi khác là cua sấm. Trên thực tế, cù kỳ là loài lì lợm. Nó sẽ dùng hai chiếc càng to khỏe cắp chặt đối phương đến khi cảm thấy an toàn thì mới nhả ra.

Ở Việt Nam, cù kỳ thường sống ở vùng nước ấm như Khánh Hòa, Hải Phòng... Nhưng cù kỳ Quảng Ninh được đánh giá là chắc thịt và thơm ngon hơn cả.  Tại Quảng Ninh, cù kỳ thường sống ven bờ đá ở vịnh Hạ Long, vịnh Bái Tử Long, Cô Tô, Quan Lạn... 

Khác với cua hay ghẹ, cù kỳ có cặp càng rất to, thân nhỏ, mai sần sùi và màu nâu tím đặc trưng. Chúng thường sống bám trên đá, ăn các loài phù du, giáp xác nhỏ. Vì  thế, thị của cù kỳ dai, chắc và có hương vị đậm đà đặc trưng không lẫn vào đâu được. 

Mùa cù kỳ kéo dài từ tháng 3 đến tháng 7 hàng năm. Khi vào mùa, cù kỳ có giá dao động từ 90.000 - 110.000 đồng/kg, khoảng 9 con nhỏ. Đối với cù kỳ to, 1kg sẽ được khoàng 5 đến 6 con, giá dao động từ 120.000 - 170.000 đồng. Riêng loại cù kỳ lông thường khó đánh bắt hơn và giá thành cũng cao hơn, thường dao động từ 200.000 - 300.000 đồng/kg (khoảng 3 - 5 con). 

Vì sao cù kỳ "gây nghiện" khiến du khách vượt đường xa đến thưởng thức?

Điều làm nên sự hấp dẫn của cù kỳ Quảng Ninh là thịt chắc, ngọt và thơm, nhất là ở phần càng. Dù không nhiều thịt như cua biển nhưng bù lại vị thịt cù kỳ lại đậm đà và không bị tanh. Nếu chế biến đúng cách, cù kỳ trở thành món ăn lạ miệng, đưa cơm, phù hợp làm món nhấm.

Một thực khách ở Hà Nội sau khi ăn cù kỳ đã phải thốt lên: "Tôi ăn thử cù kỳ khi du lịch Cô Tô, ấn tượng từ lần đầu tiên. Về nhà rồi vẫn nhớ mãi cái vị ngọt đậm, phải đặt xe quay lại Quảng Ninh chỉ để ăn thêm một lần nữa".

Bên cạnh độ ngon ngọt, cù kỳ còn được đánh giá là thực phẩm giàu dinh dưỡng. Loài cua này tổng hợp nhiều loại dưỡng chất thiết yếu như kẽm, photpho, sắt, iot cùng nhiều loại chất khác. Với nguồn dinh dưỡng đặc biệt kể trên, cù kỳ được xem là món ăn mang đến nhiều công dụng như:

• Tăng cường hệ miễn dịch: Trong thịt cù kỳ có chứa nhiều vitamin cùng khoáng chết thiết yếu, giúp tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể để chống lại một số bệnh hiệu quả.
• Ăn cù kỳ còn tốt cho xương khớp: Bởi trong thịt cù kỳ giàu canxi giúp tăng cường chức năng xương khớp, phòng ngừa loãng xương.

• Tốt cho tim mạch: Cù kỳ chứa nhiều axit béo, omega-3 sẽ giúp giảm cholesterol xấu và tăng cholesterol tốt và cải thiện quá trình lưu thông máu, bảo vệ tim mạch.
• Bổ sung nhiều dưỡng chất cần thiết: Cù kỳ cung cấp protein chất lượng cao cũng như các chất chống oxy hóa tốt, giảm nguy cơ mắc những loại bệnh mãn tính.

Lý do cuối cùng khiến du khách không ngại vượt đường xa đến Quảng Ninh thưởng thức cù kỳ là vì: Cù kỳ tươi rất khó bảo quản và ít xuất hiện tại các tỉnh khác. Ngoài ra, sản lượng đánh bắt không nhiều như cua biển nên cù kỳ thường chỉ có tại Quảng Ninh, được chế biến ngay khi còn tươi sống. Chính yếu tố “hiếm có – khó tìm – vị ngon đặc trưng” đã khiến cù kỳ trở thành lý do khiến nhiều người sẵn sàng “phượt về vùng biển Đông Bắc” chỉ để ăn một bữa hải sản đúng điệu.

Gợi ý các món ngon từ cù kỳ - ăn một lần nhớ trọn đời

Từ những con cù kỳ nhỏ bé, người dân đất mỏ đã biến tấu thành rất nhiều món ăn hấp dẫn. Nếu có dịp đến Quảng Ninh đúng mùa cù kỳ, bạn có thể thưởng thức một vài món hấp dẫn dưới đây:

• Cù kỳ hấp bia: giữ nguyên vị ngọt tự nhiên, thịt săn chắc, thơm mùi bia và gừng.
• Cù kỳ nướng than hoa: phần càng cháy xém, ăn bằng tay mới đúng chất “đặc sản biển”.

• Cù kỳ rang me/rang muối: vị chua ngọt đậm đà, phần vỏ giòn rụm, rất đưa miệng.
• Bún riêu cù kỳ: nước dùng ngọt thanh, có hương thơm đặc trưng của thịt cù kỳ – món ăn sáng lý tưởng khi dạo phố biển.
• Cháo cù kỳ: thịt cù kỳ xé nhỏ, nấu cùng gạo thơm, hành phi, tiêu – vừa bổ dưỡng vừa lạ miệng.

Gợi ý một vài địa chỉ thưởng thức cù kỳ chuẩn bị tại Quảng Ninh

• Chợ Hạ Long I & II: Mua cù kỳ tươi sống mang về hoặc ăn tại chỗ.
• Nhà hàng Vịnh Cát (Bãi Cháy), Nhà hàng Hoàng Quan (Cẩm Phả), Hương Biển (Cô Tô) – nổi tiếng với món cù kỳ nướng và hấp chuẩn vị biển.
• Các quán hải sản bình dân tại Quan Lạn, Vân Đồn: nơi cù kỳ được chế biến mộc mạc nhưng đậm đà, đúng chất “hương vị địa phương”.

Nếu muốn ăn bún cù kỳ, bạn có thể tham khảo một số địa chỉ sau:

• Bún cù kỳ Hường Béo : 20 Tấn Mài, P. Bãi Cháy, TP. Hạ Long / Giá tham khảo: 50.000đ/bát.
• Bún cù kỳ khách sạn Công Đoàn : Tổ 5, khu 9A, P. Bãi Cháy, TP. Hạ Long / Giá tham khảo: 55.000đ/bát.
• Bún cù kỳ 268 : 268 Giếng Đồn, P. Trần Hưng Đạo, TP. Hạ Long / Giá tham khảo: 35.000 - 50.000 VNĐ/phần.
• Bún cù kỳ Bà Lan : Khu Sân Vườn, Ô 12 Thượng Mai, P. Cái Dăm, TP. Hạ Long / Giá tham khảo: Khoảng 50.000 VNĐ/phần.
• Bún cù kỳ Hạ Long : 28 Nguyễn Hiền, P. Trần Hưng Đạo, TP. Hạ Long / Giá tham khảo: 50.000 VNĐ/phần.

Cù kỳ không chỉ là một món ăn, mà còn là đại diện cho văn hóa biển Quảng Ninh, mộc mạc nhưng đầy bản sắc. Nếu bạn là người mê hải sản, yêu trải nghiệm ẩm thực vùng miền thì nhất định phải một lần ghé Quảng Ninh để thưởng thức cù kỳ đúng điệu – món đặc sản khiến người ta phải nhớ mãi, nhớ đến mức… quay lại chỉ vì một lần cắn vào càng cua đá.

Xem thêm: Chí chương - "linh hồn" của ẩm thực Hải Phòng