Bánh phu thê Đình Bảng - Ngọt ngào tình nghĩa vợ chồng

Nguồn gốc bánh phu thê Đình Bảng

Bánh phu thê hay còn được gọi là bánh xu xuê là món ăn xuất phát từ làng Đình Bảng xưa, nay là phường Đình Bảng, thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Có rất nhiều truyền thuyết gắn liền với nguồn gốc ra đời của bánh phu thê, nhưng phổ biến nhất là câu chuyện về vua Lý Anh Tông. Chuyện xưa kể rằng, vua Lý Anh Tông đi đánh trận, người vợ ở nhà thương chồng vất vả đã tự tay vào bếp làm bánh gửi ra trận mạt cho chồng. Vua Lý Anh Tông ăn thấy ngon, nghĩ đến tình nghĩa vợ chồng nên đã đặt tên cho bánh là “phu thê”. Cũng vì tên gọi ấy mà bánh phu thê luôn được buộc thành cặp, thể hiện sự gắn bó, yêu thương của vợ chồng với nhau.  

Ngoài câu chuyện trên, bánh phu thê còn được gắn với tích xưa về một người lái buôn. Trước lúc người chồng lên đường đi buôn bán ở phương xa, người vợ lặng thầm làm bánh cho chồng mang theo ăn dọc đường với lời thề dù xa nhau nhưng lòng vẫn luôn ngọt ngào, đậm đà như bánh. Người chồng rưng rưng cảm động, đặt tên cho bánh là bánh phu thê. Nào ngờ, đến phương xa người chồng lại bị say đắm sắc đẹp của một cô gái lạ, không muốn quay về nhà với vợ nữa. Người vợ ở nhà biết tin liền vào bếp làm bánh gửi cho chồng kèm lời nhắn:

“Từ ngày chàng bước xuống ghe

Sóng bao nhiêu đợt bánh rầu bấy nhiêu”.

Nhận được bánh và lời nhắn của vợ người chồng liền hối hận, tức tốc quay về nhà và không nghĩ đến chuyện thay lòng đổi dạ nữa. Cũng từ đó bánh phu thê trở thành biểu tượng của tình yêu, lòng trung hiếu thủy chung và hạnh phúc gia đình.

Cách làm bánh phu thê Đình Bảng thơm ngon chuẩn vị

Nhìn chiếc bánh phu thê vàng óng, bọc trong lớp lá chuối hoặc lá dong, tưởng chừng như đơn sơ giản dị nhưng để làm ra lại hết sức kỳ công.

Để có được chiếc bánh phu thê Đình Bảng thơm ngon, chuẩn bị phải sử dụng loại nếp cái hoa vàng có mùi thơm đặc trưng. Quy trình làm bánh bắt đầu từ việc vo sạch gạo, để ráo nước và dùng cối giã. Mặc dù hiện nay có sẵn công nghệ máy xay, nhưng người dân làng nghề vẫn sử dụng lối giã gạo truyền thống bằng cối, bởi theo họ đây là bí quyết quan trọng để giúp bánh được thơm ngon, dẻo dai đúng độ. Thông thường 1kg gạo nếp sẽ giữ lại được khoảng 0.4kg tinh bột. Bột này đem xay thật nhuyễn rồi đem phơi hoặc sấy khô, để qua 15 ngày mới đem ra làm bánh được, nếu dùng ngay bánh sẽ bị nát.

Để có được màu vàng đẹp mắt cho chiếc bánh phu thê, người dân Đình Bảng sẽ sử dụng hoa dành dành phơi khô, ngâm với nước sôi cho ra màu. Để bánh khi ăn có độ giòn sần sật, bà con sẽ trộn lẫn những sợi đu đủ nạo nhỏ vào bên trong. Còn phần nhân bánh thì được làm từ đỗ xanh được ngâm kỹ, đem đi hấp chín rồi nghiền mịn kết hợp với đường và dừa sợi để tạo độ thơm, bùi cho bánh.

Sau khi chuẩn bị xong phần bánh và phần nhân, người thợ sẽ gói bánh vào lá chuối hoặc lá dong. Sau khi gói xong sẽ đặt 2 bánh chồng lên nhau rồi rồi lạc hồng buộc chặt cho đúng với hình thức bánh phu thê truyền thống. Và khi bán ra, bánh cũng được bán theo cặp, không bán riêng lẻ từng cái như những loại bánh khác.

Từ những nguyên liệu truyền thống, dân giã, dễ tìm, qua bàn tay khéo léo của những người thợ làm bánh ở làng Đình Bảng, món bánh phu thê đã trở thành nét ẩm thực đặc sắc, mang hương vị đặc trưng của làng quê Quan họ, chưa đựng nhiều giá trị sâu sắc.

Cách ăn bánh phu thê Đình Bảng

Khác với những loại bánh khác phải ăn khi nóng mới ngon, bánh phu thê Đình Bảng chỉ khi thật nguội mới toát nên hương vị dẻo thơm đúng độ, dai ngon sật sật. Bởi bánh phu thê lúc vừa hấp chín xong khi cầm vào sẽ rất dính tay. Hương thơm và vị dẻo từ bột gạo nếp cái hoa vàng, kết hợp với sự dai giòn của sợi đu đủ, béo bùi ngọt đậm của phần nhân đậu xanh dừa tạo nên hương vị thơm ngon, hấp dẫn.

Vì không sử dụng chất bảo quản nên bánh phu thê chỉ để bên ngoài được khoảng 3 ngày, còn nếu bỏ vào tủ lạnh sẽ được trong khoảng 5 đến 7 ngày. Bảo quản tủ lạnh thì trước khi dùng bạn nên đem bánh đi hấp nóng hoặc quay lò vi sóng từ 2 – 3 phút để bánh được dẻo, thơm hơn.

Giá bán bánh phu thê Đình Bảng sẽ giao động từ 30.000 đồng/cặp – 40.000 đồng/cặp – 50.000 đồng/cặp tùy theo kích thước bánh.

Với ý nghĩa sâu sắc và hương vị đặc trưng, món bánh phu thê Đình Bảng đã trở thành lễ vật đặc trưng trong cưới hỏi của người Việt và những dịp lễ Tết. Đồng thời, đây cũng là món ăn vặt hấp dẫn, là thức quà ý nghĩa cho những người đi xa.

Xem thêm: Thịt đông miền Bắc - Ký ức về một mùa Tết xưa